با تغییر فصل‌ها، تنها هوا و دما دگرگون نمی‌شود؛ درون بدن نیز فصلی تازه آغاز می‌شود. مغز انسان از دیرباز با چرخه‌ی طبیعی نور و تاریکی زمین هماهنگ بوده و این ریتم هنوز بر احساسات، خواب، تمرکز و حتی میل جنسی تأثیر دارد.
در اعماق مغز، هسته‌ای به نام «سوپراکیاسماتیک» مانند ساعت زیستی بدن عمل می‌کند و با دریافت نور از چشم، ترشح هورمون‌هایی چون ملاتونین و کورتیزول را تنظیم می‌کند. در زمستان، کاهش نور موجب افزایش ملاتونین و تمایل بدن به استراحت می‌شود؛ در حالی‌که تابستان با افزایش نور، سطح کورتیزول و حس انرژی بالا می‌رود. اما در دنیای مدرن، نور مصنوعی و کار در شب این نظم طبیعی را برهم زده و به مشکلاتی مانند بی‌خوابی و تغییر خلق‌وخو دامن زده است.
یکی از نتایج این تغییر، «افسردگی فصلی» است؛ حالتی که با کاهش نور، سطح سروتونین افت می‌کند و ملاتونین افزایش می‌یابد. نتیجه، احساس خستگی، خواب زیاد و بی‌انگیزگی است. درمان‌هایی چون نوردرمانی، ورزش و ارتباط اجتماعی می‌توانند این تعادل را بازگردانند.
با این حال، همه افراد به یک اندازه از زمستان آسیب نمی‌بینند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد کسانی که فصل تاریک را فرصتی برای آرامش یا صمیمیت می‌بینند، کمتر دچار افسردگی می‌شوند. این توانایی در روان‌شناسی «بازسازی شناختی» نام دارد؛ یعنی مغز می‌تواند با تغییر نگاه به تاریکی، واکنش‌های زیستی متفاوتی ایجاد کند و با افزایش دوپامین، استرس را کاهش دهد.
در ماه‌های سرد، کاهش نور و ویتامین D، جریان خون در بخش‌های پیش‌پیشانی مغز را کم کرده و تمرکز و حافظه را تضعیف می‌کند. اما با بازگشت نور در بهار، ترشح دوپامین و نورآدرنالین افزایش یافته و ذهن دوباره هوشیارتر می‌شود.
چرخه نور و دما حتی بر میل جنسی نیز اثر دارد. در زمستان، سطح تستوسترون در مردان و نوسانات استروژن و اکسی‌توسین در زنان بیشتر می‌شود که احتمالاً واکنشی طبیعی برای تقویت نزدیکی عاطفی در سرماست.
افزون بر این، طول شب‌های زمستان و کاهش کورتیزول باعث می‌شود مغز دیرتر آماده فعالیت شود. خواب منظم، نور طبیعی صبحگاهی و پرهیز از نور آبی در شب می‌تواند این ریتم را متعادل نگه دارد.
نور خورشید همچنین با افزایش جریان خون مغز و فعال‌سازی سیستم ایمنی، حس آرامش و شادابی ایجاد می‌کند. در فرهنگ‌ها نیز پاسخ‌های مشابهی دیده می‌شود؛ مانند «هوگه» در اسکاندیناوی یا جشن «شب یلدا» در ایران، که هر دو نمادی از پیوند و گرما در دل تاریکی‌اند.
در نهایت، بدن ما هنوز با چرخه زمین هماهنگ است: زمستان زمان بازسازی و درون‌نگری، و تابستان فصل حرکت و خلاقیت است. اگر با این ریتم طبیعی هم‌نوا شویم، ذهنی آرام‌تر، خوابی متعادل‌تر و زندگی‌ای هماهنگ‌تر خواهیم داشت.